Olieprijzen wat moeten we verwachten?

Het is belangrijk om de discussie over de oorzaak van stijgende en dalende olieprijzen te volgen. Bij het bestuderen van dit vraagstuk wordt het al gauw duidelijk dat diverse instituten en deskundigen daarover behoorlijk van mening verschillen.

Er zijn in elk geval twee hoofdlijnen, waarbij de ene groep analysten een fundamentele en toenemende wanverhouding tussen vraag en aanbod als oorzaak van de prijsschommelingen aangeeft en de andere voornamelijk zaken als speculatie, winstpolitiek van oliemaatschappijen en/of resource nationalisme van olieproducerende landen als de oorzaken van het probleem noemt.

De eerste stroming gaat ervan uit dat er in de komende jaren er een onafwendbaar, fundamenteel en groeiend tekort aan aardolie zal ontstaan, na een periode van piekproductie waarin het aanbod gelijk blijft terwijl de vraag stijgt. Deze opvatting is vooral gebaseerd op het ervaringsfeit dat elke oliebron na een fase van stijgende en piekproductie, een gestadig afnemende hoeveelheid olie levert tegen steeds hoger wordende kosten en lagere EROI (Energy Return of Investment), tot het punt dat de olie niet meer kan worden ontgonnen omdat daarvoor per barrel meer energie nodig is dan door de olie zal worden geleverd. De meeste bronnen op aarde buiten Saoedi Arabie, zijn volgens de rapportage van de energie instituten op dit moment in de fase van afnemende productie. Deze deskundigen geven aan dat de olie niet opraakt, maar dat de totale jaarlijkse olieproductie na het bereiken van een maximum productie (piek) zal afnemen, waardoor een periode van sterke prijsschommelingen zal worden gevolgd door een onafwendbare en sterke stijging van de olieprijzen.

De stroming die het houdt op speculatie en winstmaximalisatie van oliemaatschappijen vindt dat er niets aan de hand is en dat met voldoende exploratie en exploitatie er nog zeker tot het eind van de eeuw en waarschijnlijk nog veel langer, meer dan genoeg olie te vinden is om aan de stijgende vraag tegemoet te komen. Ze geven aan dat de OPEC en met name Saoedi Arabie rapporteert dat hun olievoorraden ruim voldoende zijn om aan de geprojecteerde toename in de vraag te voldoen. Voor de langere termijn rekenen ze erop dat wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van oliewinning en verwerking ervoor zullen zorgen dat er voldoende ruwe olie tegen voor de economie aanvaardbare prijzen beschikbaar zal zijn.

Er moet worden aangetekend dat de vraag naar energie en speciaal fossiele brandstoffen vrij goed kan worden berekend, omdat de gegevens voor de meeste landen gemakkelijk te achterhalen zijn. De voorraden zijn om verschillende redenen echter veel minder duidelijk. Ondanks het belang dat aardolie heeft voor de totale wereldeconomie blijken er zeker voor de voorraden in de OPEC landen geen of onvoldoende objectieve data beschikbaar te zijn. De wereld moet aannemen wat elk land opgeeft als voorraad. Een andere kwestie is dat de investeringen in de oliesector aantoonbaar achterlopen, waardoor de productie van olieproducten uit ruwe olie op zich een beperkende factor kan vormen totdat daar iets aan is gedaan. Deskundigen van alle stromingen geven aan dat onder andere hierdoor, de olie prijzen in de komende jaren waarschijnlijk wel zullen stijgen, behalve als door een wereldwijde economische recessie de vraag naar aardolie vermindert.

Als planner, beleidsmaker en gewone burger kun je je afvragen wat je met de uiteenlopende visies van deskundigen aan moet. Het is daarom goed om bij het bestuderen van dit vraagstuk enkele punten steeds in gedachten te houden:

1. Wie zegt wat - zoek naar de achtergronden van de personen of instituten die de mening geven
2. Is een bepaalde opvatting gebaseerd op bekende gegevens (harde feiten), geschatte cijfers of gewoon op hoop voor de toekomst?
3. Worden meerdere invalshoeken en mogelijkheden gepresenteerd, of houdt de expert zich slechts met een kant van de zaak bezig?

Deze vragen helpen om een indruk te vormen over de waarde die een bepaalde publicatie heeft bij het bepalen van de uitgangspunten voor beleid of maatregelen in de persoonlijke sfeer.

Bij het plannen van reactie op ontwikkelingen in de aardolieprijs, zijn enkele andere vragen van belang:

1. Wat zouden we in het ergste geval moeten doen en wat bij de minst erge problemen?
2. Hoe is de situatie voor Suriname
   
3. Welke acties zijn in elk geval goed? De zogenaamde "no regret" maatregelen die in elke verwachte situatie een positief effect hebben
   
4. Voeding en huisvesting zijn de meest basale behoeften. Hoe zullen die onder verschillende omstandigheden worden beinvloed?
5. Welke mogelijkheden hebben we om juist voordeel te halen uit het probleem?
   

Hieronder enkele links naar sites die de problematiek van verschillende kanten presenteren.

Fundstrategy magazine
Peak oil review (ASPO)